E fshehur thellë në kodrat e buta të jugut të Shqipërisë, Nepravishta nuk është një emër që shfaqet shpesh në udhëzuesit klasikë të udhëtimit, por pikërisht kjo ishte arsyeja pse na tërhoqi. Si pjesë e nismës “100 Fshatrat” dhe vizionit më të gjerë të Zhvillimit Rural të Qëndrueshëm në Shqipëri, ne u ftuam nga GIZ Albania për të eksploruar dhe dokumentuar historitë njerëzore, thellësinë kulturore dhe bukurinë natyrore të këtij destinacioni më pak të njohur. Ajo që pasoi ishte një fundjavë e mbushur me takime të ngrohta, peizazhe mahnitëse dhe një ndjenjë të thellë lidhjeje – me natyrën, me komunitetin dhe me traditën.
Një mikpritje si askund tjetër
Udhëtimi ynë nisi me nisjen nga Tirana në orën 7:30 të mëngjesit. Rruga drejt Nepravishtës kaloi përmes luginave piktoreske dhe ndërsa afroheshim në fshat, ndjenja se po hynim në një botë më të ngadaltë dhe më të rrënjosur filloi të na pushtonte. Në hyrje na prisnin fytyrat e buzëqeshura të banorëve vendas dhe mbi të gjitha, një grup fëmijësh të shkollës fillore të veshur me kostume tradicionale, të cilët përfaqësonin me krenari identitetin kulturor të komunitetit të tyre. Kjo mikpritje e ndjerë i dha tonin një përvoje të jashtëzakonshme.
Brenda zemrës së Nepravishtës: Shtëpitë, ushqimi dhe kënga
Stacioni ynë i parë ishte një oborr tradicional familjar ku aromat e gatimeve të sapopërgatitura na përshëndetën që para se të kalonim portën. Na u shtrua një tryezë plot me shije vendase: qifqi, petulla, gliko, djathëra, qofte dhe bukë e bërë në shtëpi, të gjitha përgatitur nga duart e grave të fshatit. Mes dollive me raki vendi dhe porcioneve bujare, patëm edhe privilegjin të mësonim bazat e këngës polifonike, një traditë e lashtë dhe shpirtërore, e udhëhequr nga artisti vendas Roland Çenko. Ky moment, i ndarë në hijen e kopshtit familjar, u ndje si një dritare e gjallë në trashëgiminë e Nepravishtës.
Ballkone me shpirt dhe shtigje spiritualiteti
Prej andej, morëm rrugën drejt “Ballkonit të Nepravishtës”, një pikëpamje spektakolare e ndërtuar tërësisht nga iniciativa e banorëve. Duke parë mbi Luginën e Drinos, ky ballkon nuk është thjesht panoramik, është simbolik. Çdo 19 gusht, vendasit dhe vizitorët mblidhen këtu për të festuar festivalin tradicional të fshatit, duke ndërthurur komunitetin, muzikën dhe kujtimet.
Më pas vizituam një tjetër shtëpi të veçantë, të dalluar për arkitekturën e saj prej guri, hardhitë e varura dhe verandën e mbushur me kavanoza të përgatitjeve shtëpiake. Por krenaria më e madhe? Folezat e mjaltit të mbledhura aty pranë, të mbushura me shije dhe histori.
Vazhdimi i rrugës na çoi drejt Teqesë së Melanit, duke ecur në shtigje të lashta që po ringjallen si pjesë e një rrjeti shtigjesh malore nga GIZ Albania. E vendosur mbi një kodër me pamje të gjera, kjo teqe e shekullit XIX (një qendër Bektashiane) na priti me madhështi të qetë. Dervishi rezident na përshëndeti me ngrohtësi, duke iu përgjigjur pyetjeve tona mbi rëndësinë shpirtërore dhe historinë vendase. Disa prej nesh u përfshinë në bisedë të thellë, ndërsa të tjerë shijuan një moment paqeje gjatë një seance meditimi të udhëhequr nga Erdit Asllanaj, të zhvilluar në kopshtin e teqesë nën qiellin e hapur.
Mbrëmje kulture, lidhjeje dhe feste
Ndërsa dielli i pasdites nisi të ulej, u nisëm përsëri në këmbë drejt Fushë-Nepravishtës, duke ecur nëpër shtigje të egra të mbushura me gjurmë rrugësh romake dhe rrënoja gurësh misteriozë, që pëshpëritnin histori nga shekujt e kaluar.
Mbërritëm te “Life on the farm”, një ambient i hapur ku lodhja u tret falë mikpritjes së ngrohtë që na priti. Një tryezë e bollshme na priste: mishra të pjekur, sallata të freskëta, byrekë të shijshëm dhe pije vendi, të gjitha të përgatitura me dashuri. Por kjo nuk ishte thjesht një darkë, ishte një festë.
Me perëndimin e diellit, skena u gjallërua nga zëri i fuqishëm i Agona Shporta, që performoi mes balotave të kashtës dhe dritave të buta. Më pas iu bashkua edhe grupi rinor polifonik i Nepravishtës dhe artistët e ansamblit folklorik të Libohovës, duke krijuar një shfaqje emocionale të muzikës tradicionale shqiptare që la gjurmë tek të gjithë ne.
Për të përmbyllur mbrëmjen, u mblodhëm në fushën e hapur të fshatit për një “Kinema nën Yje”, e mbështetur nga hbs Tirana. Shtrirë mbi batanije e stola, nën qiellin e natës, ndamë buzëqeshje, histori dhe një ndjenjë të qetë mrekullie.
Një ditë e re në Labovë e Kryqit
U zgjuam me ritmin e qetë të jetës së fshatit dhe aromën e bukës së sapopjekur. Pas një nate pushimi në bujtinat e Labovës së Kryqit, Sophie’s Guesthouse dhe Bujtina Maria, e nisëm mëngjesin me një vakt tradicional të përgatitur nga pritësit tanë. Freskia e produkteve të bulmetit, reçelrat e shtëpisë dhe brumërat e ngrohta na kujtuan sërish pasurinë që fshihet tek thjeshtësia.
Para se të nisnim aktivitetet e ditës, vizituam kishën historike të Labovës, ku sipas legjendës ruhej një copëz e Kryqit të Shenjtë. Atmosfera ishte e shenjtë dhe paqësore, duke na dhuruar një moment reflektimi para se të shkonim në qendër të fshatit.
Atje morëm pjesë në një Tryezë të Hapur me banorët, operatorët turistikë dhe përfaqësues të mediave. Ishte një shkëmbim i vlefshëm idesh mbi ruajtjen e trashëgimisë, nxitjen e turizmit rural dhe sigurimin që zhvillimi të mbetet i qëndrueshëm dhe i udhëhequr nga komuniteti. Sinqeriteti i banorëve dhe shpresat e tyre për të ardhmen i dhanë udhëtimit tonë një kuptim më të thellë.
Gurë të lashtë dhe krijesa të buta
Adventura jonë përfundimtare na çoi përtej Nepravishtës, duke filluar me vizitën në qytetin antik të Adrianopolit. I ndërtuar nga Perandori Hadrian në shekullin e II pas Krishtit, ky sit arkeologjik ende ruan jehonën e madhështisë së së kaluarës, me mbetjet e një teatri dhe rrugë guri që tregojnë jetën e një perandorie të harruar.
Më pas shkuam në një surprizë krejt ndryshe, por tërësisht tokësore: Ferma e Gomerëve Reiz, një shembull i mrekullueshëm i agroturizmit të qëndrueshëm. Atje ecëm pranë gomarëve në fusha të hapura, mësuam mbi teknikat tradicionale të mjeljes dhe provuam qumështin e freskët të gomarit dhe djathin e dhisë. Ngrohtësia e familjes pritëse ishte e papërsëritshme; e mbyllëm vizitën të ulur rreth një tryeze rustike, duke ndarë histori mbi kulaçin e sapopjekur.
Ishte ai lloj momenti që kap shpirtin e Nepravishtës: njerëzor, i thjeshtë dhe thellësisht i lidhur me tokën.
Pse Nepravishta meriton fundjavën tuaj
Nepravishta nuk është thjesht një fshat, por një shembull i gjallë i asaj që ndodh kur tradita, natyra dhe mikpritja bashkohen me një qëllim. Nga të qeshurat e fëmijëve me kostume tradicionale, te këngët e ndjera nën yje, çdo moment ishte i veçantë. Megjithatë, kjo përvojë nuk është vetëm për pak fatlumë.
Me përfshirjen e saj në programin “100 Fshatrat” dhe fokusin gjithnjë e më të madh tek zhvillimi rural i qëndrueshëm, Nepravishta është gati të mirëpresë udhëtarë kureshtarë që kërkojnë autenticitet mbi luksin, lidhje mbi rehati.
Pra, nëse jeni dikush që kërkon të eksplorojë perlë të fshehura në Shqipëri, të shijojë ushqim të gatuar me shpirt, të ecë në shtigje të formuara prej shekujsh dhe të takojë njerëz që do t’ju trajtojnë si familje, Nepravishta po ju thërret.
Paketoni një çantë të vogël, merrni një zemër të hapur dhe na besoni: do të largoheni me një zemër të mbushur plot.
👉 Nëse tashmë po eksploroni jugun e Shqipërisë, mos e lini pa vizituar Gjirokastrën, një qytet UNESCO plot histori dhe jetë. Ja një udhëzues i plotë mbi çfarë të bëni në Gjirokastër.
