I fshehur në Gadishullin e egër të Karaburunit, Gjiri i Gramës është renditur zyrtarisht në mesin e vijave bregdetare më elitare të Europës — duke u renditur i 12-ti në listën e Time Out për 50 plazhet më të bukura në Europë për vitin 2025. Me ujërat e tij të kaltërta, shkëmbinjtë e lartë gëlqerorë dhe izolimin e plotë nga zhvillimi modern, nuk është çudi që kjo parajsë shqiptare ka tërhequr vëmendjen e ekspertëve të udhëtimeve nga e gjithë bota. Por përveç bukurisë, Gjiri i Gramës rrëfen një histori — të gdhendur në gur, të pëshpëritur nga dallgët, dhe që tani pret të zbulohet nga udhëtarë kuriozë.
Një parajsë e gdhendur nga natyra
Ndryshe nga plazhet më komerciale të Rivierës Shqiptare, Gjiri i Gramës mbetet i paprekur dhe i egër. Ujërat e tij të kaltër kristal janë të rrethuar nga shkëmbinj të pjerrët që duken sikur bien drejt e nga qielli. Vija bregdetare në formë gjysmëhënë dhe izolimi total i japin ndjesinë e një bote të harruar — sikur ke zbuluar një sekret që koha e ka lënë pas dore. Nuk është vetëm për banjo dielli; është për të ndjerë rrahjet e natyrës në formën e saj më të pastër, ku të vetmet zëra janë dallgët dhe thirrjet e zogjve të detit lart në qiell.
Shënime të gdhendura në shkëmb nga e kaluara
Gjiri i Gramës nuk ofron vetëm bukuri natyrore — ai përçon një dialog me antikitetin. Emri “Grama” vjen nga fjala greke gramma, që do të thotë “shkronjë,” dhe mbi 1,500 mbishkrime janë gdhendur në shkëmbinjtë e tij, duke filluar nga shekulli i III p.e.s. deri në shekullin XVI. Detarë, tregtarë, ushtarë romakë, madje edhe perandorë kanë lënë gjurmët e tyre këtu. Këto mbishkrime — në greqisht, latinisht, greqishten mesjetare, osmane dhe më shumë — përfshijnë përkushtime ndaj perëndive si Dioskurët dhe emra si Pompei, Sulla dhe Perandori Bizantin Joan V Paleologu. Është një arkiv i hapur nën qiellin e lirë, ku vetë shkëmbinjtë rrëfejnë histori mbijetese dhe udhëtimi njerëzor.
Nga misionet sekrete te thesari kombëtar
Rëndësia e Gjirit të Gramës nuk u shua me botën antike. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, shërbimi sekret britanik SOE e përdori këtë gji për zbarkime të fshehta dhe furnizime — një dëshmi e izolimit dhe rëndësisë strategjike të tij. Sot, gjiri bën pjesë në Parkun Kombëtar Detar Karaburun-Sazan, një zonë e mbrojtur e njohur për biodiversitetin dhe peizazhet e paprekura. Ky status siguron që Grama të mbetet një strehë e sigurt për historinë, natyrën dhe udhëtarët që kërkojnë një lidhje më të thellë me vendet që vizitojnë.
Si të shkoni: Udhëtimi është pjesë e magjisë
Të arrish në Gjirin e Gramës është një aventurë më vete — dhe çdo hap apo dallgë e bën të vlefshme. Mënyra më popullore është me skaf nga Himara ose Dhërmiu, shpesh si pjesë e tureve një-ditore. Këto udhëtime përfshijnë kohë për not, relaks dhe pije freskuese.
Për më aventurierët, ekziston shtiegu e ecjes: fillon nga Palasa, rreth 8 km deri në Gjirin e Shën Andreas, pastaj edhe 5 km deri në Gjirin e Gramës. Është një rruge e nivelit mesatar, por me pamje të mrekullueshme. Kujdes! Merrni shumë ujë me vete. Mund ta kombinosh gjithashtu — shko me makinë deri në Palasë ose Dhërmi, dhe pjesën tjetër vazhdoje në këmbë ose me varkë. Cilado qoftë mënyra, vetë udhëtimi është pjesë e asaj që e bën Gramën të paharrueshme.
Çfarë të përjetosh në Gjirin e Gramës
Pasi të mbërrini, Grama ju fton të ngadalësoni dhe të përthithni atmosferën e saj. Ujërat e kristalta të Jonit janë të përsosura për not dhe zhytje, me jetë nënujore që lulëzon përgjatë bregut shkëmbor. Shëtisni përgjatë bregut dhe do të hasni mbi mbishkrime antike, duke e kthyer një shëtitje të zakonshme në një udhëtim nëpër histori.
Eksploroni shpellat e fshehura dhe gjiret e paprekura aty pranë, ose ngrini kamp poshtë shkëmbinjve për një natë nën yje — nuk ka asnjë strukturë zyrtare, vetëm magji natyrore. Nëse jeni me fat, një beach bar sezonal mund të jetë i hapur, duke shërbyer peshk të freskët, mish qengji dhe birra të ftohta buzë detit. E papërpunuar, rustike dhe tërësisht e paharrueshme.
Këshilla Personale: Pamje që vlen t’i ngjitësh, shpella që vlen t’i zbulosh
Si dikush që e ka vizituar vetë Gjirin e Gramës, mund të them me siguri — magjia nuk përfundon tek bregu i detit. Për ata që pëlqejnë ecjen, ka dy shtigje të fshehura pas plazhit që zgjasin rreth 20 minuta secili, dhe çojnë në pika panoramike mbi gjirin. Nëse e kapni në kohën e duhur, perëndimi i diellit nga lart është mahnitës — drita e artë që bie mbi shkëmbinj dhe ujërat e kaltërta krijojnë një moment si në kartolinë.
Nëse keni kohë gjatë rrugës, ndaloni në Gjirin e Shën Andreas, Shpellën Blu, Gjirin e Anglezit apo edhe në Gjirin e Nexhajve, ku fshihet një shpellë sekrete më pak e njohur që ja vlen të vizitohet. Të gjitha këto vende janë pjesë e të njëjtit bregdet të paprekur që e bën këtë pjesë të Shqipërisë kaq të veçantë — e egër, e thellë dhe plot mrekulli.
Këshilla praktike për aventurën tuaj në Gramë
- Koha më e mirë për vizitë: Maj deri në Shtator, me më pak turma në Qershor ose fillim Korriku.
- Çfarë të merrni me vete: Krem dielli, ujë të bollshëm, ushqime të thata, këpucë për ecje dhe pajisje për camping nëse qëndroni natën.
- Rezervoni më parë: Turet me varkë mbushen shpejt në sezon — sigurohuni të prenotoni paraprakisht.
- Kontrolloni motin: Deti mund të jetë i paparashikueshëm — shmangni ditët me erë për udhëtime me skaf apo camping.
- Respektoni vendin: Mos gdhendni në shkëmbinj — mbishkrimet antike janë të pazëvendësueshme. Le ta ruajmë historinë për brezat që vijnë.
Qoftë për një ditë, qoftë për një natë, të qenit të përgatitur ju garanton një përvojë të sigurt, të këndshme dhe të paharrueshme.
Gati për të zbuluar një nga plazhet më të mira të Europës?
Gjiri i Gramës nuk është thjesht një destinacion — është një kombinim i rrallë i natyres, historise dhe bukurise që të lë pa frymë. Nga mbishkrimet e lashta tek shpellat e fshehta, nga perëndimet magjike te historitë e gdhendura në gur, ky xhevahir i fshehur i Rivierës Shqiptare meriton vendin e vet në listën tuaj të udhëtimeve për vitin 2025.
Do më shumë frymëzim për pushimet në bregdet? Shiko guidën tonë të plotë: Plazhet më të bukura në Vlorë: Udhëzuesi Final
Dhe mos harro të ndjekësh Love Albania për thesare të fshehura dhe këshilla të vlefshme për udhëtime!
