Kur shumica e udhëtarëve mendojnë për Rivierën Shqiptare, mendja u shkon menjëherë te plazhet — dhe me të drejtë. Bregdeti është mahnitës. Por përtej vijës me diell të detit ndodhen fshatra të vendosur në kodra, të fshehur në lugina të gjelbra, plot me histori, tradita dhe një bukuri të përjetshme. Këto fshatra malore ofrojnë diçka që plazhi nuk mundet: një lidhje më të thellë me shpirtin e Shqipërisë, mikpritje të paprekur dhe një arratisje paqësore drejt ritmeve autentike të jetës rurale. Nëse dëshironi që udhëtimit tuaj në Rivierë t’i shtoni kuptim, kulturë dhe surpriza — ky udhëzues është busulla juaj.
Dhërmi: Aty ku mali takon detin
I vendosur në shpatet jugore të maleve Akrokeraune, Dhërmiu është vendi ku shkëmbinjtë e thepisur përplasen me shkëlqimin e detit Jon. Ndërsa plazhi poshtë tërheq mijëra vizitorë çdo verë, fshati lart ka një magji më të qetë. Shtëpi prej guri me dritare blu, shtigje të ngushta me kalldrëm mes ullinjve dhe më shumë se 35 kisha ortodokse të vogla, që pëshpëritin shekuj besimi dhe tradite.
Një nga kujtimet tona të preferuara? Ngjitja në Kishën e Shën Mërisë në perëndim — panorama është 360°: deti, malet dhe qielli. Vetëm pak minuta me makinë ndodhet Parku Kombëtar i Llogarasë, me pyjet e pishave, shtigjet për ecje dhe ajrin alpin që fton të marrësh frymë thellë. Edhe nëse dëshironi të pini raki shtëpie me vendasit apo të humbisni në një ballkon me pamje nga deti, Dhërmiu bashkon hijeshinë bregdetare me shpirtin e maleve.
Kudhës: Kodra të qeta dhe rrënjë të thella
Vetëm pak minuta larg rrugës kryesore bregdetare ndodhet Kudhësi, një fshat që duket si një kartolinë e gjallë nga e kaluara e Shqipërisë. I vendosur 335 metra mbi nivelin e detit, është i rrethuar nga ullinj shekullorë dhe vreshta që duken si të ngrira në kohë. Koha ecën më ngadalë këtu — dhe pikërisht kjo është bukuria e tij.
Duke shëtitur në rrugicat me kalldrëm, kalon pranë dy katedraleve ortodokse të shekujve më parë dhe shtëpive familjare ku dhitë kullosin afër. Dreka? Spontane, në një shtëpi buzë rrugës që kishte kthyer verandën në restorant: mish qengji në skarë, djathë i freskët dhe bukë e ngrohtë, të shërbyera me buzëqeshje.
Për dashamirësit e natyrës, ka një shteg të bukur për ecje që lidh Kudhësin me Qeparonë e vjetër. Është i lehtë për këmbësorë, me pamje të mrekullueshme nga deti. Ne e rekomandojmë në maj apo shtator — temperaturat janë perfekte dhe drita mbi ujë është magjike. Kudhësi nuk përpiqet të të impresionojë — të fton thjesht ta ndjesh pjesë të tij.
Pilur: Ballkoni i Jugut
Shumë lart mbi bregun e Jonit, rreth 10 kilometra nga Himara, ndodhet Piluri — një fshat që shpesh quhet “Ballkoni i Jugut” për pamjet e tij mbresëlënëse. Por pamja është vetëm fillimi. Piluri mbart shpirtin e Labërisë në çdo mur guri, në çdo këngë polifonike që dëgjohet ndër kodra.
Çfarë e bën të veçantë këtë fshat është tradita e gjallë e këngës polifonike — të interpretuara nga grupet lokale në kishën 400-vjeçare apo në mbrëmje nën qiellin e hapur. E gjetëm një koncert të tillë rastësisht dhe ndiheshim si pjesë e një rituali të lashtë.
Fshati ka shtëpi prej guri, ullinj të gjelbër dhe shtigje që hapen në panoramë. Ka disa bujtina të vogla ku mund të shijoni gatime tradicionale, veçanërisht tavën me mish dhe perime. Piluri është për ata që kërkojnë një shkëputje të mirëfilltë — jo nga natyra, por në të.
Qeparo (Fshati i Vjetër): Gurë dhe histori
Mbi gjirin që shkëlqen, i fshehur në kodër, Qeparo i Vjetër pëshpërit histori nga një kohë tjetër. Ndryshe nga zona bregdetare poshtë, ky fshat i sipërm duket si i ngrirë në ritmet e veta — rrugica me kalldrëm, dyer me hark prej guri dhe rrugica të qeta që të çojnë në pamje nga deti.
Qeparo është një vend kontrastesh: rrënjë shqiptare dhe greke përzihen në arkitekturë, gjuhë dhe zakone. Një nga pikat kulmore është shtegu drejt Kalasë së Ali Pashës — një ecje e lehtë mes ullinjve që përfundon me një pamje madhështore mbi Jonin. Ne e bëmë këtë shteg para perëndimit të diellit, dhe i gjithë gjiri u kthye në ar. Ishte një nga ato momente të rralla ku gjithçka ndalet.
Vizitorët mund të marrin pjesë në aktivitete sezonale si vjelja e ullinjve apo të shijojnë një gotë verë shtëpie në një bujtinë familjare. Rrjedha e ngadaltë e jetës, tregimet dhe pamja — Qeparo i Vjetër kujton që bukuria shpesh qëndron mbi të dukshmen.
Tragjas: Një perlë e harruar me pamje
Ngjitur mbi Gjirin e Vlorës, me malin Çikë në sfond, Tragjasi ndjehet si një fshat i humbur në kohë — në kuptimin më të mirë të fjalës. Rrugicat me kalldrëm, qoshet e braktisura dhe shtëpitë e restauruara tregojnë histori qëndrese dhe krenarie.
Ky fshat është perfekt për ata që duan të shkëputen. Ne endeshim në shtigje me pisha që çonin në pamje nga gjiri dhe zbuluam një kishë të vogël ku heshtja vetë dukej e shenjtë. Nuk ka shumë infrastrukturë — dhe kjo është arsyeja pse është kaq i veçantë. Vjen për qetësinë, pamjet dhe ndjesinë që ke zbuluar diçka që shumica e turistëve nuk e gjejnë.
Por ja një sekret që ia vlen: @restorant_rrepet_e_izvorit në Instagram. Ky thesar lokal ofron ushqimin më autentik që kemi provuar në zonë — mish i ngadaltë në hell, erëza të freskëta dhe perime sezonale. Tradita lokale takohet me mjeshtërinë e kuzhinës. Vërtet ia vlen ndalesa.
Tragjasi është një vend për reflektim — ideal për ata që duan të ecin, të hanë mirë dhe të ndjejnë ritmin e luginave të jugut shqiptar.
Vuno: Portreti i Një Fshati Autentik
Midis Dhërmiut dhe Himarës ndodhet Vunoi — një fshat që ndriçon nën diellin jugor. Shtëpitë e bardha dhe terrakota shpërndahen nëpër kodra me ullinj, me çatitë e kuqe që duken si pjesë e një mozaiku. Është ndalesë perfekte, dhe sërish e qetë.
Vuno është vendi ku dëgjon kambanat e kishës, gjelat që këndojnë dhe njerëz që përshëndesin në rrugicë. Me dy kisha të vogla ortodokse dhe rrugë të ngushta me mure guri, të fton të ngadalësosh hapin. Një nga pasditet më relaksuese i kaluam këtu — një shëtitje e qetë, ndjekur nga pica e freskët dhe verë nën hardhi në një taverne të vogël.
Prej këtu, është e lehtë të vizitosh Kanionin e Gjipesë dhe plazhin e Jalës, duke e bërë Vunon një bazë të shkëlqyer. Dhe për ata që kërkojnë ndjesinë autentike të një fshati — me dhi që kullosin, vendas që shesin bimë mjekësore, pa presion, pa ngutje — Vuno e sjell me hijeshi.
Gati për të zbuluar më shumë?
Fshatrat e Rivierës Shqiptare ofrojnë një magji të heshtur — ku guri takon qiellin, tradita jeton përmes këngës dhe mikpritja shërbehet ende në gota të punuara me dorë. Qoftë duke ecur nga Kudhësi në Qeparo, duke shijuar një drekë në Tragjas apo duke dëgjuar polifoni në Pilur, çdo vend i shton një shtresë të re udhëtimit tuaj.
Por nëse nuk e keni përfunduar ende eksplorimin në Rivierë… kemi sugjerimet tona. Shikoni udhëzuesin tonë për plazhet më mahnitëse: Top 10 Plazhet që Duhet të Vizitoni në Rivierën Shqiptare
Besojeni — udhëtimet më të bukura bashkojnë diellin me shpirtin.
